Clemens Busch: een ode aan de ‘Meester van het Terroir’

Als wijnmakers de rocksterren van onze wereld zouden zijn, zou Clemens Busch de populariteit van The Beatles nog ontstijgen. Net als bij de Beatles is het product van Clemens van hoge kwaliteit, eigenzinnig en zijn tijd vooruit. Wie mij een beetje kent weet dat ik mijn liefde voor Clemens Busch niet onder stoelen of banken steek. Deze zomer bezocht ik het wijnhuis en stond ik tussen zijn wijngaarden op de Marienburg. Ontzettend gaaf en bijzonder om te zien waar de lievelingetjes in mijn k̶l̶i̶m̶a̶a̶t̶koelkast vandaan komen en álles te proeven. Welkom bij deze lofzang aan de ‘Meester van het Terroir’, mijn ode aan Clemens Busch.

Weingut Clemens Busch ligt in het idyllische dorpje Pünderich aan de Moezelrivier in een gebied dat Mittel-Mosel genoemd wordt. In 1984 neemt Clemens Busch het wijnhuis van zijn vader (die ook Clemens heette) over en vormt daarmee met zijn vrouw Rita de vijfde generatie wijnmakers van de familie. In de tijd dat Clemens het wijnhuis overneemt besluiten veel wijnboeren in de regio pinot noir aan te planten in de vlakker gelegen delen van de Moezel. Dit is een uitgelezen kans voor de jonge wijnmaker om relatief goedkoop stukken grond op de steile Marienburg op te kopen. Op deze grond, vandaag de dag bijna 15 hectare, plantten zij bijna alleen maar rieslingstokken (99%, 1% pinot noir dat alleen wordt gebruikt voor mousserende wijn) en kozen zij voor het maken van wijn op biodynamische wijze. Alle druiven worden met de hand geoogst en Clemens maakt gebruik van oudere wijnmaaktechnieken waarbij de wijnen worden vergist op hele grote oude houten vaten van Duits eiken waardoor meer diepgang ontstaat zonder dat je houtinvloeden terug proeft in de wijn. Hoewel ze voornamelijk droge rieslings van verschillende kwaliteitsniveaus produceren, vinden we ook ‘off-dry’ tot edelzoete rieslings in zijn kelder.

‘Meester van het Terroir’

Het leuke aan riesling is dat de druif zich erg goed laat sturen door zijn omgeving en is, zoals men dat dan noemt, een heuse ‘terroir-druif’. Dit betekent dat verschillen in de bodem, het (micro)klimaat en de ligging van de wijngaard duidelijke verschillen in de wijn oplevert. Door onderscheid te maken tussen verschillende wijngaarden lukt het Clemens om een groot scala aan verschillende wijnen te produceren die allemaal worden gemaakt van riesling druiven. Het talent van Clemens Busch om de verschillen in terroir van zijn wijngaarden zo duidelijk zichtbaar te maken in zijn wijnen leverde hem de bijnaam ‘Meester van het Terroir’ op.

Schiefer

De grond rond de Moezelrivier zit vol met leisteen. Deze bodemsoort is ontzettend geschikt om wijnstokken op te groeien. Zo heeft leisteen als eigenschap dat het heel erg water doorlatend is waardoor de druivenstokken hard moeten werken om voldoende water te vinden. Hoewel dat wat vreemd klinkt, leveren zulke bodems vaak interessante wijnen op omdat een wijnstok die lijdt vaak intensere aroma’s en smaken ontwikkelt. Ook houdt leisteen warmte erg goed vast waardoor de druiven zelfs in koelere gebieden, zoals rond de Moezel, goed kunnen rijpen.

In de wijngaarden van Clemens Busch vinden we verschillende soorten leisteen terug. Deze kunnen we onderverdelen in grijze, rode en blauwe leisteen. Al deze soorten leisteen hebben verschillende eigenschappen die zich uiteindelijk terug vertalen in verschillende wijnen. Zo resulteert rode leisteen in meer kruidige wijnen, hebben wijnen van grijze leisteen meer romigheid en fruit en levert blauwe leisteen een krijtachtige mineraliteit.

Weinig interventie en koehoorns

Sinds zijn overname bewerkt Clemens op biodynamische wijze zijn druiven. Daarmee was hij één van de biodynamische pioniers in de wijnwereld. Biodynamische wijnbouw is gebaseerd op de visie van Rudolf Steiner die deze landbouwtechniek ontwierp als onderdeel van het door hem bedachte antroposofie. Simpel gezegd houdt het in dat alles om ons heen met elkaar in verbinding staat. In praktijk betekent dit dat er een minimale interventie in de wijngaard plaats vindt, er tussen de druivenstokken andere planten groeien, chemische bestrijdingsmiddelen niet worden gebruikt en er zo min mogelijk sulfieten en gistcellen worden toegevoegd. Hierdoor zou je een veel puurdere expressie van het terroir krijgen in je wijn. Hoe komt biodynamische wijnbouw dan aan het geitenwollensokken imago? Ik denk dat dat iets te maken heeft met het bekijken van de stand van de maan en het begraven van koehoorns in de wijngaard, maar dat is een verhaal voor een andere blog.

Omdat Clemens Busch veel aan het lot over laat bij het vergisten van zijn wijnen kan het nog wel een gebeuren dat een vat eerder stopt met vergisten dan de rest. Wanneer deze nog steeds smakelijk is brengt hij deze op de markt over zijn vatnummer en is dan dus in beperkte oplage beschikbaar!

Of je nu ‘gelooft’ in biodynamische wijnbouw of niet, de wijnstokken van Clemens Busch zien er op en top gezond uit en torenen zo’n 30 centimeter boven zijn buren uit. Biodynamische wijnbouw vergt wel ballen; zonder toevoeging van gistcellen weet je eigenlijk nooit precies wanneer de vergisting begint… of stopt! Het vergisten van zijn wijnen kan soms wel 8 tot 10 maanden duren en kent ook nog eens uitschieters van 30 maanden(!). Dat is extreem lang, zeker als je beseft dat droge witte wijn doorgaans in 2 tot 4 weken wordt vergist.

Biodynamische wijnbouw is niet het enige dat Clemens deed voordat het cool was. Sinds zijn overname experimenteerde hij namelijk al met het laten vergisten van witte wijn met hun schillen erbij. Iets dat normaal alleen bij rode wijn gebeurt. Een witte wijn met zo’n schilweking wordt orange wine genoemd, omdat het door de kleurstoffen in de schil een oranje kleur kan krijgen. Nu, zo’n 35 jaar later, zijn orange wines niet meer weg te denken uit de hippere wijnbarren.

In de Loire zetten ze heel trots ‘Sur Lie’ op hun wijn als de wijn minimaal 3 maanden op zijn gistcellen heeft gerijpt. Bij Clemens Busch rijpen veel wijnen tot wel 12 maanden op hun dode gistcellen. Loire, eat your heart out.

Eredivisie tot Champions League

De wijnen van Clemens Busch kunnen zich meten met de absolute wereldtop. Het instapmodel ‘Riesling Trocken’ is afkomstig van verschillende wijngaarden, maar daar boven kun je al wijnen van een verschillend terroir naast elkaar proeven.

De absolute top vind je in zijn Großes Gewächs, de Duitse ‘Premier Cru’ classificatie voor droge wijnen. Hierin maakt hij een onderscheid tussen specifieke wijngaarden binnen Marienburg zoals Fahrlay (blauwe leisteen), Falkenlay (grijze leisteen) en Rothenpfad (rode leisteen).Tijdens mijn bezoek aan het wijnhuis was het echt onbeschrijfbaar tof om al die wijnen naast elkaar te proeven en écht te beleven wat een verschillend terroir betekent!

2021 zal naar alle waarschijnlijkheid het jaar zijn waarin Jonathan Busch, zijn jongste zoon, het wijnhuis overneemt. Daarmee zullen 2020 en 2021 spannende jaargangen worden waarbij we misschien wel mooie verschillen in stijl tussen de verschillende wijnmakers kunnen proeven.

Prost!