Aligoté, het onterecht laatst gekozen jongetje bij gym

De Bourgogne: wellicht één van de, dan wel niet het aller lastigste wijngebied van Frankrijk om te doorgronden. Wijnliefhebbers, van welk niveau dan ook, klampen zichzelf vaak vast aan het gegeven dat alle wijnen hier worden gemaakt van pinot noir en chardonnay. Een houvast in een regio waarbij alles daaromheen vele malen complexer is. Maar, in de Bourgogne is er meer. Er is namelijk een druivenras dat vaak tweede viool moest spelen. Maak kennis met aligoté, het onterecht laatst gekozen jongetje bij gym.

Een “oversimplified” geschiedenisles over de Bourgogne

In de Bourgogne wordt al eeuwenlang wijn gemaakt en zo stonden er ten tijden van het Romeinse Rijk al wijnranken aangepland in bijvoorbeeld Gevrey-Chambertin. Eeuwen later, rond 1100, waren het de Cisterciënzers die al diverse plots creërde binnen het gebied om zo de diverse wijngaarden aan te duiden. Weer wat eeuwen later, in de 18e eeuw, werden de verschillende stijlen wijn die de diverse wijngaarden voortbrachten ook opgeschreven om uiteindelijk te resulteren in een systeem wijngaarden ook op kwaliteit werden ingedeeld. De betere wijngaarden ontvingen daarbij een Grand- of Premier Cru status.

De Bourgogne is daarmee vaak lastig te begrijpen: veel producenten vermelden enkel de naam van hun gemeente of wijngaard, in plaats van de hele regio of het druivenras. Niet zo gek, want die verschillende gemeentes en wijngaarden leveren ook echt verschillende wijnen op. De druif is wel altijd een constante factor: de rode Bourgogne’s zijn in principe gemaakt van pinot noir en de witte Bourgogne’s van chardonnay, toch?

Niet helemaal…

Er is meer in de Bourgogne dan enkel pinot noir en chardonnay, namelijk een ondergeschoven druivenras: aligoté. Dit druivenras geniet niet van alle roem van de Bourgogne en is zelfs niet meegenomen in die classificatie van die Grand- en Premier Cru wijngaarden. Althans, dat wil zeggen dat als je hem aanplant in zo’n befaamde wijngaard, je deze benaming niet mag gebruiken. Het is een druivenras waarvan men lang dacht dat het helemaal geen goede wijnen kon opleveren en goed als component van de Franse cocktail Kir, waarbij de frisse Aligoté wordt gemixt met Crème de cassis, een zoete donkerrode likeur met zwarte bessen smaak.

Slachtoffer van zijn eigen successen?

Maar waarom heeft aligoté zo’n ondergeschoven positie in de Bourgogne? De reden is eigenlijk tweeledig, maar gaat terug naar het einde van de negentiende eeuw. De druifluis, phyloxxera, teisterde Europese en vernietigde vrijwel al haar wijngaarden. Deze wijngaarden moesten opnieuw worden aangeplant en in veel regio’s was een verschuiving in druivenrassen merkbaar. Zo kreeg in de Bourgogne, waar aligoté en chardonnay vaak door elkaar aangepland stonden, chardonnay de voorkeur. Voornamelijk omdat dit druivenras wat makkelijker te verbouwen was dan de laat-rijpende aligoté. Dat later rijp worden zorgt namelijk voor meer risico door slecht najaarsweer. Daarnaast levert een aligoté wijnrank eigenlijk pas na zo’n 15 jaar druiven van noemenswaardige kwaliteit op, in tegenstelling tot de meeste wijnranken van andere druiven die al na zo’n 7 à 10 jaar in optima forma verkeren.

Dat betekent dat aligoté een ondergeschoven kindje werd en hij het vaak moest doen met minder goede wijngaarden in de Bourgogne. Daarnaast mogen aligoté wijnen, behalve in de gemeente Bouzéron, enkel geproduceerd worden onder de noemer “Bourgogne Aligoté”. Dat is behoorlijk generiek, als je beseft dat Bourgogne wijnen gemaakt van pinot noir en chardonnay vaak worden gelabeld onder een veel specifiekere naam zoals die van de gemeente waar de wijnen vandaan komen. Aligoté doet dus niet mee aan deze Bourgondische indeling. Hij werd als het ware als laatste, dan wel totaal niet, gekozen bij gym.

Er gloort licht aan de horizon!

Gelukkig heeft dit verhaal wel een goed einde. Steeds meer wijnboeren in de Bourgogne zien de potentie van aligoté in en maken er niet meer enkel zure en gure wijn van. Want met voldoende aandacht, de juiste keuzes in de wijngaard en in de kelder en een kundig wijnmaker aan het roer kun je hele mooie wijnen maken van aligoté.

Zo bewijst ook Best of Wines, die ons een drietal aligoté wijnen op stuurde. Deze wijnen brengen de diversiteit en de mogelijkheden van aligoté goed in kaart. Met veel plezier proefde wij deze wijnen en maakte zo kennis met dit Bourgondische druivenras.

Domaine Mongeard-Mugneret Bourgogne Aligoté 2018

De familie Mongeard is geen onbekende in de Bourgogne en maakt er al eeuwenlang wijn. Deze aligoté bewijst dat een goede wijnmaker ook van zijn minder prestigieuze appellaties héle goede wijn kan maken. De wijnstokken zijn tenminste 35 jaar oud en de druiven die daar vandaan komen hebben op roestvrijstalen tanks mogen gisten en rijpen.

Deze wijn is echt een echte textbook aligoté: frisse citrus tonen, licht gistige tonen van de sur lie rijping en een zweem van gekarameliseerde peer. Mooie strakke zuren in de smaak met prettige bitters die meer diepgang bieden. Wellicht de meest lineaire wijn van de drie, maar straalt wel in zijn eenvoud. Zo’n 5 jaar oud, maar heeft wellicht in de toekomst nog meer te bieden…?

Domaine Georges Lignier et Fils Bourgogne Aligoté 2020

Het wijnhuis en ook de druiven voor deze wijn komen uit Morey-Saint-Denis. De wijnranken zijn zo’n 60 jaar oud en na vergisting hebben de druiven zo’n jaar op de lie mogen rijpen in roestvrijstalen tanks.

In de geur mag de vergelijking met een Bourgogne chardonnay zeker worden getrokken: rijp steenfruit in combinatie met een romige ondertoon dat bijna doet denken aan een kwark met perzik smaak – in de positieve zin van het woord. Licht oxidatieve en notige tonen met een zweem van gele appel en hars. Pas in de smaak verraadt deze wijn zijn druivenras en komen de rechtlijnige zuren van aligoté naar boven.

Domaine Buisson Battault Bourgogne Aligoté 2018

Domaine Buisson Battault heeft haar aligoté ranken in Meursault staan. Na de vergisting heeft de wijn een jaar in oude eikenhouten vaten mogen rijpen en zijn de gistcellen bij de wijn gehouden. Eigenlijk een vrij klassieke opvoeding voor wijnen in de Bourgogne. De leeftijd van de wijnranken ligt tussen de 50 en de 80 jaar(!) en dat zorgt voor meer diepgang en complexiteit.

I kid you not – in de geur is het echt net een witte Meursault: aards, muffig, buskruit en rotjes. Licht abrikozen, kleine zweem vanille. In de smaak nog zoveel verfrissing en bitters dat doet denken aan citroen zest. Aligoté komt eigenlijk nooit voor in lijstjes met bewaarwijnen, maar deze zou er zonder twijfel aan mogen worden toegevoegd. Dijk van een wijn.

Een zeer Hollandse gedachtegang, maar het allerleukste van deze wijnen is nog wel het prijskaartje. Drie mooie wijnen op niveau die alle drie rond de twintig euro blijven. Betaalbaar drinken kan nog in de Bourgogne, maar dan moet je wel kijken buiten de bewandelde paden.

Dit artikel is geschreven in samenwerking* met Best of Wines

Best of Wines is een wijnwinkel waar liefhebbers hun hart kunnen ophalen met een assortiment dat gevuld is met de aller gaafste en meest zeldzame wijnen ter wereld. Je kunt hun winkel in Bussum bezoeken, maar op hun uitgebreide website kun je ook rustig rondkijken.

^{*Wat overigens niks afdoet aan de oprechtheid van dit artikel, maar ook ik heb rekeningen (én een dure hobby) te betalen!}