Cahors; het voorbeeld in donkere tijden

In een lastige periode helpt het vaak om steun te zoeken op plaatsen die bekend zijn met zware momenten. Op het gebied van wijn is er één gebied dat zeker zware en donkere tijden heeft gekend en ons zo wel van enige raad kan voorzien. We duiken dieper in de wijnregio Cahors in het zuidwesten van Frankrijk. De regio heeft het altijd makkelijk gehad, maar staat iedere keer weer op en brengt geweldig krachtige wijnen voort.

De regio Cahors ligt in het zuidwesten (‘Sud-Ouest’) van Frankrijk en is vernoemd naar de grootste stad in het gebied: de middeleeuwse vestiging Cahors. De meeste dorpen in het gebied bevinden zich rondom de rivier Lot, dat zich daarmee tot het centrum van de regio vormt. 

In de regio van Cahors is één druif koning: malbec. Deze druif staat bekend om stevige wijnen met aardig wat kruidigheid, aroma’s van donker fruit, veel kleur en flinke tannines (het droge, samentrekkende gevoel in je mond). Dit heeft veel te maken met de schil van de druif; deze is namelijk behoorlijk dik in het geval van malbec en hieruit haalt een wijn doorgaans zowel zijn kleur als zijn tannines.

Meer over malbec – was dat geen Argentijn?!

Het druivenras is op dit moment razend populair in Mendoza, Argentinië, maar heeft zijn roots in La France. Hier werd de dik geschilde druif lange tijd gebruikt om meer kleur aan de wijnen uit Bordeaux te geven. Ook rondom Cahors werd hij verbouwd en was de wijn populair in Engeland onder de noemer ‘black wine’, refererend aan de vaak diepzwarte kleur. Dit was mede te danken aan Paus Johannes XXII, die afkomstig was uit Cahors en goed zijn best deed om de wijnen aan te prijzen. Cahors was dus een belangrijke naam in de wijnwereld van de 13^e en 14^e eeuw en dat zinde de wijnhandelaren uit Bordeaux niet. Bordeaux was een belangrijke handelsstad en zij probeerden hun eigen wijnregio te beschermen door extra belasting te heffen op wijnen uit de omliggende regio’s.

Er was ‘slechts’ een druifluis eind 19^e eeuw, twee wereldoorlogen en een flinke vrieskou in 1956 voor nodig om deze wijn bijna voorgoed te laten verdwijnen. Bijna alle wijngaarden waren verwoest en het druivenras was, in Cahors althans, op uitsterven na dood. Hierna moesten de wijngaarden opnieuw worden aangeplant en kreeg malbec een nog dominantere plek (85% van alle wijngaarden) in de aanplanting binnen de regio. De laatste jaren worden wijnen uit Cahors meer en meer gewaardeerd, maar moet de regio nog steeds flink opboksen tegen de populariteit van de Argentijnse malbec. Wijnboeren uit Cahors doen hun best om hun wijnen te verkopen als heuse ’terroir-wijn’.

Wetgeving in Cahors

Wetgeving klinkt ongelooflijk saai, maar dat is het niet. Het is namelijk wat de (Europese) wijnwereld zo ongelooflijk tof maakt! De wetgeving stelt namelijk regels op die ervoor zorgen dat de wijn de eigenschappen van een bepaald gebied tot uiting brengt.

In Frankrijk heet deze wetgeving Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) en dit houdt in Cahors in dat de wijnen voor tenminste 70% moet bestaan uit Malbec. Dit mag dan weer worden aangevuld met Merlot of Tannat. Verder stelt de AOC regels op over wijnmaak technieken, maximale opbrengsten per hectare en alcoholpercentage. Hierdoor weet je dus zeker dat wanneer je een Cahors in je glas hebt deze uit de juiste streek komt en gemaakt is van (voornamelijk) malbec!

Het terroir van Cahors

Terroir is een lastige term en wordt regelmatig verkeerd begrepen. Vaak wordt gedacht dat het alleen gaat over de grondsoort waarop de druif groeit. Hoewel de grond er zeker onderdeel van uit maakt, is terroir zoveel meer dan enkel de bodemsoort. Simpel gezegd is terroir het samenspel van druivenras, het klimaat, de bodem, de ligging van de wijngaard en de keuzes van de wijnmaker.

Dit resulteert uiteindelijk in een bepaalde smaak, stijl en kwaliteit van de wijn die kan worden samengevat in de term ’terroir’. Dit verschil in smaak tussen wijnen met een verschillend terroir is ook de reden waarom op veel flessen heel specifiek wordt weergegeven waar de wijn vandaan komt!

Het unieke aan Cahors is dat het even ver van de Middellandse zee afligt als van de Atlantische Oceaan. Hierdoor heeft het gebied zowel continentale, maritieme en mediterraanse invloeden. In tegenstelling tot zijn grote broer Bordeaux kent het gebied warmere en zonnigere zomers waardoor de druiven goed rijp kunnen worden. In de regio is er zomers een groot verschil tussen dag en nacht temperatuur, waardoor de druiven als het ware een beschermlaag creëren in de vorm van een dikkere schil, wat op zijn beurt weer resulteert in meer kleur en tannines. Er valt ook maar weinig regen in het gebied waardoor de druivenstokken worden gedwongen hun wortels diep in de grond te groeien waardoor zij meer smaak en complexiteit opnemen. Een geval van hard werken wordt beloond! 

Door de droogte zijn de wijngaarden ook minder vatbaar voor tal van schimmelziektes waardoor de planten vaak minder besproeid worden met pesticiden en biologische wijnmaak technieken makkelijker zijn toe te passen in Cahors.

Vaak worden de wijnen in Cahors vergist op eikenhouten vaten. Dit zorgt ervoor dat de tannines van de wijn iets worden afgezwakt, maar het hout kan ook aroma’s achter laten zoals bijvoorbeeld vanille, kaneel, leer, tabak of chocolade. De intensiteit hiervan is afhankelijk van de grootte van de vaten, het soort eikenhout en hoelang de wijnmaker de wijn in de vaten laat zitten.

De wijngaarden in de regio liggen, net als de dorpen, voornamelijk rondom de rivier de Lot die zich een weg door het gebied meandert. Grofweg is de Cahors-regio in twee verschillende terroirs: de hoger gelegen Causse en het lager gelegen Vallée.

Causse

De wijngaarden in de Causse liggen op 250 tot 350 meter hoogte en hebben de minste invloed van de rivier. De bodem bestaat hier voornamelijk uit kalksteen die door het hoge ijzergehalte vaak rood uitslaat. De wijnen uit het gebied zijn complex, hoger in tannines en minder sappig van smaak. Deze wijnen moeten vaak een paar jaar ouderen voordat ze ‘op dronk’ zijn.

Vallée

De wijngaarden uit de Vallée zijn op te delen op verschillende niveaus gebaseerd op hoe dicht ze bij de rivier liggen. Deze niveaus worden ‘Terrasses’ genoemd, waarbij het eerste niveau vrij direct aan de rivier ligt en voornamelijk bestaat leemgronden, die eigenlijk net te vruchtbaar zijn om écht complexe wijnen te produceren. Het tweede niveau ligt zo’n vijf meter hoger waarbij de bodem meer klei bevat wat resulteert in meer structuur en diepte in de wijn. Ook is hier een meer kalkstenen bodem te vinden, maar deze bevat minder grove stenen dan de hoger gelegen Causse. Op het derde niveau vinden we een combinatie grove kalkstenen bodems zoals in de Causse, en een meer fijne kalkstenen bodem zoals in het tweede niveau. In dit gebied zijn zowel complexe als krachtige en fruitige wijnen te vinden.

Cahors in het glas

Het proeven van de wijn is natuurlijk de leukste manier om bezig te zijn met wijn. Ik proefde een tweetal wijnen uit Cahors die, ondanks dat zij uit dezelfde regio komen en dus aan dezelfde wetgeving moeten voldoen, beiden een totaal andere uiting geven van het hierboven genoemde ’terroir’.

Chateau Combel-La-Serre ‘La Pur Fruit de Causse’ 2018

Jonge wijnmaker Julien Ilbert zoekt met zijn ‘zuivere vrucht’ de grenzen van de Malbec op. Waar Malbec wijnen vaak lange tijd op houten vaten worden vergist, laat Julien dit bij deze wijn achterwege.

In plaats daarvan gebruikt hij stalen vaten en betonnen tanks zodat de primaire fruit smaken van de druif goed tot uiting komen. De wijn wordt niet gefilterd én is volledig biologisch omdat Julien ervan overtuigd is dat de ziekte van parkinson waaraan zijn opa overleed veroorzaakt werd door pesticiden op de wijngaard. Ook op andere vlakken is Julien rebels: zijn etiketten zijn alles behalve rebels en in plaats van de doorgaans gebruikte Bordeaux flessen gebruikt hij Bourgogne flessen.

De wijn heeft duidelijk aroma’s van donker fruit, maar ook bloemige tonen en geconcentreerde kersen. Kruidigheid in de vorm van laurier en zwarte peper, aardse aroma’s zoals natte grond en geuren die doen denken aan een vers stuk vlees. De wijn heeft mooie zuren, is erg sappig en fruitig van smaak en heeft wat tannines, maar die overheersen zeker niet.

De hogere zuren en tannines in de wijn zorgen ervoor hij prima een aantal jaar bewaard kan worden, maar wees zeker niet bang om hem met het mooie weer open te trekken tijdens een barbecue. Want deze Malbec in combinatie met een kruidige barbecuesaus is echt ge-nie-ten! 

De wijnen van Combel-La-Serre worden geïmporteerd door Résidence wijnen en zijn te koop bij de winkels van De Gouden Ton.

Chateau Armandière ‘Malbec Ancestral’ 2014

Bernard Bouyssou nam in 1998 het familiebedrijf over zonder opleiding in de oenologie (universitaire studie gericht op wijnproductie) en moet daarom, naar eigen zeggen, volledig vertrouwen op zijn druiven. Het familiebedrijf werd in de 18e eeuw opgericht en heeft al het hierboven genoemde geweld door de eeuwen heen overleefd. De Malbec Ancestral heeft ook veel aroma’s van donker fruit, kersen en kruidigheid. Een rijping van zo’n drie maanden in kleine eikenhouten vaten zorgt ervoor dat de wijn ook aroma’s heeft van gebrande koffie, kaneel en leer.

De wijn die ik had was inmiddels zo’n zes jaar oud, dus de tannines waren net wat meer afgebroken. Een serieuze en flinke wijn waar je echt even voor mag gaan zitten.

De wijnen van Château Armandière zijn op dit moment nog niet in Nederland te krijgen. Dikke tip voor importeurs dus!

Informatiebronnen:

• Het lesboek ‘Ik weet veel van wijn’ van Stichting Wijnonderwijs Nederland
• Het boek ‘Le Vin de Cahors’ van José Baudel
• www.vindecahors.fr
• www.wine-searcher.com
• Podcast aflevering 186 van Weekly Wine Show
• www.forbes.com
• Geospatial inventory of regulatory information for wine protected designations of origin in Europe by Candiago, Tscholl, Bassani, Fraga & Vigl (2022)