Een vat op… HOUTRIJPING!

Wijnmakers zijn altijd op zoek naar manieren om hun wijnen te verbeteren en te onderscheiden van de rest. Eén van de technieken die al eeuwenlang wordt gebruikt, is houtrijping. Deze techniek wordt op alle soorten en stijlen van wijn over de hele wereld toegepast. Maar wat ís houtrijping precies en hoe kan het de smaak en textuur van de wijn veranderen?

De geschiedenis van hout ‘in’ wijn

Het gebruik van houten vaten bij de productie van wijn dateert al van duizenden jaren geleden. In de oudheid werden amforen (van klei) gebruikt om wijn op te slaan en te vervoeren, maar het gebruik van houten vaten werd al snel een populair alternatief. Het bleek echter al snel dat houten vaten niet alleen handig waren voor het vervoeren van wijn, maar ook een positief effect hadden op de smaak en textuur van de wijn.

Romeinen en Grieken waren al bekend met deze techniek en tegen de Middeleeuwen was het gebruik van houten vaten een vast onderdeel geworden voor de bereiding van wijn. In de 17e eeuw werd het gebruik van houten vaten op grote schaal gebruikt in de Franse regio Bordeaux. Vandaag de dag is houtrijping over de hele wereld een belangrijk onderdeel van het wijnbereidings proces (de vinificatie).

Wel of géén hout?

Als een wijnmaker besluit om houtrijping te gaan gebruiken voor het maken van de wijn komt hij / zij gelijk voor een aantal cruciale keuzes te staan. Bijvoorbeeld welke houtsoort, nieuwe of gebruikte vaten, hoe groot moet het vat zijn en hoelang blijft de wijn in het vat rijpen. Elk onderdeel heeft grote invloed op de uiteindelijke smaak en textuur van de wijn.

Uit welk hout gesneden?

Het gebruik van het soort hout heeft de grootste invloed op de smaak, textuur en aroma’s van de wijn. Het kiezen van het juiste type hout is daarom de belangrijkste overweging voor de wijnmaker.

Eikenhout is verreweg het meest populaire hout dat wordt gebruikt, vooral Frans, Amerikaans en Slavonisch (niet te verwarren met Sloveens of Slovenisch – wat niet bestaat) eiken. Andere soorten hout die soms worden gebruikt zijn kastanje, acacia en esdoorn.

Tekst gaat door onder de foto | bron: Boekenhoutskloof

Frans eiken

Frans eikenhout is een van de meest populaire keuzes voor houtrijping. Het geeft een subtiele smaak en kan verschillende aroma’s geven aan de wijn, waaronder vanille, kruiden zoals nootmuskaat en kruidnagel, subtiele rokerige tonen en soms een hint van toast of geroosterd brood. Deze aroma’s komen in de wijn terug door de chemische samenstelling van het hout.

Door het feit dat de Franse eik langzaam groeit, heeft Frans eikenhout een dichtere structuur dan Amerikaans eikenhout. Dit betekent dat de smaak- en aromaprofielen van de wijn subtieler zijn dan bij Amerikaans eikenhout. Frans eikenhout wordt vaak gebruikt in de Bordeaux en andere Franse wijnen, maar het wordt ook gebruikt in andere delen van de wereld.

Amerikaans eiken

Amerikaans eikenhout is een andere veelgebruikte optie bij houtrijping in de wijnproductie. In vergelijking met Frans eikenhout heeft het een sterkere smaak en aroma, met tonen van vanille, kokosnoot en soms dille. Het minder dicht van structuur dan Frans eikenhout. Hierdoor komt de wijn veel meer in contact met het hout waardoor de smaak- en aromaprofielen van de wijn krachtiger en meer uitgesproken kunnen zijn dan bij Frans eikenhout. Amerikaans eikenhout wordt vaak gebruikt bij de productie van wijnen uit Californië en andere delen van de Verenigde Staten, maar wordt ook gebruikt in andere delen van de wereld.

Slavonisch eiken

Slavonisch eikenhout is een minder bekende optie voor houtrijping in de wijnproductie, maar wordt vaak gebruikt bij de bereiding van Italiaanse wijnen. Het wordt gemaakt van eikenbomen uit de Slavonische regio van Kroatië en heeft een fijnere structuur dan Amerikaans eikenhout en een grovere structuur dan Frans eikenhout. Hierdoor heeft het een tussenliggende smaakprofiel, met tonen van vanille, kruiden en soms een lichte rokerigheid. Het kan de wijn helpen om een subtiele smaak en textuur te ontwikkelen, zonder te overheersen. Slavonisch eikenhout is ook bekend om zijn lange levensduur en duurzaamheid, waardoor het een kosteneffectieve keuze kan zijn voor wijnmakers die op zoek zijn naar een langdurige investering. Slavonisch eikenhout is een interessant alternatief voor Frans en Amerikaans eikenhout en verdient zeker aandacht in de wijnproductie.

De grootte van het vat

Naast het soort hout kan de grootte en vorm van het vat dat wordt gebruikt bij houtrijping een significant effect hebben op de smaak en textuur van de wijn. Over het algemeen geldt dat kleinere vaten, zoals barriques (225 liter), een sterkere invloed hebben op de smaak en aroma’s van de wijn. Door hun kleine formaat hebben ze namelijk een hoge verhouding tussen het oppervlak van het hout en de hoeveelheid wijn die erin wordt bewaard. Dit betekent dat er meer contact is tussen het hout en de wijn, waardoor er meer smaak- en aromacomponenten aan de wijn worden afgegeven.

Grotere vaten, zoals foudres (1000 liter), worden vaak gebruikt voor wijnen waarbij de houtinvloed subtieler moet zijn. De grotere omvang van deze vaten betekent dat er minder contact is tussen het hout en de wijn, waardoor de smaak- en aromacomponenten die aan de wijn worden toegevoegd subtieler zijn. Dit kan de wijn een zachtere textuur geven en helpen om de smaken en aroma’s van de wijn in evenwicht te brengen. Deze grotere vaten zijn vooral in Duitsland populair.

Tekst gaat door onder de foto

De tijd ín het vat

De duur van houtrijping is een ander belangrijk aspect bij het maken van de wijn wat wederom een grote invloed kan hebben. Over het algemeen geldt dat hoe langer een wijn in een houten vat wordt gerijpt, hoe complexer en rijker de smaken, aroma’s en textuur van de wijn wordt.

De duur van de houtrijping hangt af van het type wijn en de persoonlijke voorkeur van de wijnmaker. Sommige wijnen worden slechts enkele maanden gerijpt, terwijl andere wijnen jarenlang kunnen rijpen.

Het is echter belangrijk om op te merken dat een te lange houtrijping kan leiden tot een overdadig ’houten’ karakter in de wijn, waardoor de fruitigheid en de terroirexpressie worden overstemd. De wijn is dan niet meer in balans. Daarom is het belangrijk om de duur van houtrijping zorgvuldig te bepalen om de juiste balans en complexiteit van de wijn te optimaliseren.

Ter conclusie…

De keuze en uiteindelijk het proces van houtrijping is een cruciaal onderdeel van het wijnbereidingsproces en beïnvloed de uiteindelijke smaak, textuur en structuur van de wijn aanzienlijk. De keuze van het soort hout, het type vat en de duur van de rijping zijn allemaal belangrijke factoren die de kwaliteit en de complexiteit van de wijn bepalen.

Verschillende soorten hout, zoals eiken, kastanje, kersenhout, acacia en vele andere, hebben elk hun eigen unieke smaak- en aromaprofielen die ze aan de wijn kunnen afgeven.

Het kiezen van het juiste type vat en hout is niet de enige factor die de smaak van de wijn bepaalt. De duur van de houtrijping is net zo belangrijk. Door de wijn voor langere tijd in houten vaten te laten rijpen, worden tannines en zuren afgebroken en worden er nieuwe aroma’s en smaken in de wijn ontwikkeld.

Het is echter ook belangrijk voor de wijnmaker om de balans te behouden tussen de smaak van het hout en de fruitigheid van de wijn. Daarom is het cruciaal dat wijnmakers zorgvuldig de duur van de houtrijping bepalen om de gewenste balans en complexiteit in de wijn te bereiken.

Hoewel het proces van houtrijping een extra kostenpost kan zijn voor wijnmakers, kan het een belangrijke investering zijn om de kwaliteit en complexiteit van de wijn te verbeteren en uiteindelijk de prijs van de wijn verhogen.

Kortom, houtrijping blijft een belangrijk en fascinerend aspect van het wijnbereidingsproces en kan helpen om de beste wijn te produceren.

Bronnenlijst:

Kelderprater

  • Jannes Alink

    Jannes is een serieuze wijnliefhebber en deelt graag zijn kennis en ervaring. Hiervoor richtte hij eind 2022 Vat op Wijn op wat een onderdeel van zijn is missie om de nieuwe generatie wijnliefhebbers meer grip op wijn te laten krijgen. Dit doet hij met het schrijven van diepgaande artikelen, het aanbieden van wijncursussen en zorgvuldig geselecteerde wijnen.

Written by

Jannes is een serieuze wijnliefhebber en deelt graag zijn kennis en ervaring. Hiervoor richtte hij eind 2022 Vat op Wijn op wat een onderdeel van zijn is missie om de nieuwe generatie wijnliefhebbers meer grip op wijn te laten krijgen. Dit doet hij met het schrijven van diepgaande artikelen, het aanbieden van wijncursussen en zorgvuldig geselecteerde wijnen.

previous thumbnail
Previous Post
Cahors; het voorbeeld in donkere tijden
Next Post
Grensverleggende pinot noirs uit Oregon
next thumbnail

Leave a comment