Grensverleggende pinot noirs uit Oregon

In de jaren zestig van de vorige eeuw reizen twee eigenwijze Amerikanen, los van elkaar, af naar een gebied dat door docenten van hun studie wijnbouw aan de Universiteit van Californië als compleet ongeschikt wordt geacht voor het maken van wijn. Hun vizie? Een Bourgondisch druivenras als pinot noir past veel beter in Oregon dan in Californië. Nu, zo’n 60 jaar later, hebben de heren hun gelijk lang en breed gehaald, want pinot noirs uit Oregon zijn van wereldklasse. Dat gebeurde niet van de ene op de andere dag en de reis was er een met vallen en opstaan. Met een drietal wijnen van Best of Wines duik ik in de historie van Oregon Pinot!

Van boerencommune tot internationaal succes

Het was misschien tegen beter weten in, maar David Lett en Charles Coury hebben Oregon letterlijk op de wijnkaart gezet. Aan de Universiteit van Californië studeerde zij wijnbouw en in 1965 reisden zij, afzonderlijk van elkaar, af naar Willamette Valley in Oregon. Hun docenten vonden het gekkenwerk: Oregon was te koud en te nat en daarmee compleet ongeschikt voor wijnbouw.

Lett and Coury had been told that the rain would wash them out, they would grow fungus between their toes, it would rot their clothes off, and there was no way in hell they would be able to grow grapes up in Oregon

Myron Redford, Amity Vineyards

Enkele jaren eerder plantte Richard Sommer, als eerste na de drooglegging, wijnstokken aan in Umpqua Valley en luidde hiermee de (weder)geboorte van wijnbouw in Oregon in. In 1967 heeft Sommer zijn eerste aanzienlijke oogst en dit wordt dan ook gezien als de allereerste vintage uit Oregon.

Waar de Verenigde Staten, en daarmee ook haar wijnbouw, misschien bekend staat om groot, groter grootst, is in Oregon bijna het tegenovergestelde waar: steeds meer jonge gezinnen, mede-pioniers, trekken naar Willamette Valley om daar wijngaarden aan te planten. Deze wijnmakers werken vaak samen, ze delen kennis, helpen elkaar op het land en lobbyen gezamenlijk voor de opkomende wijnindustrie van Oregon. Steeds meer wijngaarden worden aangeplant en zo begint ook steeds meer focus te ontstaan, naar Bourgondisch voorbeeld, naar subregio’s binnen de streek.

Een belangrijk moment volgt in 1973: in de senaat van Oregon wordt een wet aangenomen waardoor landbouwgrond is beschermd tegen stedelijke groei. Dankzij het lobbywerk van grote namen als David Lett en David Adelsheim worden hierin ook voor wijnbouw zeer geschikte stukken land meegenomen. Adelsheim reist een jaar later af naar de Bourgogne en komt er hier achter dat de Bourgondische pinot-klonen beter geschikt zijn voor het klimaat dan de origineel meegenomen stokken uit Californië. Vandaag de dag komen we nog steeds veel van deze Bourgondische klonen tegen in Oregon.

De groep wijnmakers in Oregon vormt echt haar eigen community en heeft daarmee eigen tradities en regels. Zo vieren ze samen Thanksgiving, maar stellen ze gezamenlijk ook de strengste regionale wijnwetgeving van de Verenigde Staten op. Uiteindelijk wordt zelfs een commissie van wijnmakers opgezet dat zich focust op het naleveren van deze regels, maar ook het delen van kennis en het proeven van elkaars wijnen. Handig, want hoewel het schitterende wijnen oplevert, is de pinot noir een lastige druif om te verbouwen.

Steeds meer aandacht gaat uit naar Oregon en wijnen uit de streek winnen zelfs prijzen op de Wine Olympiad in Parijs. Na flinke investeringen en hard werken is het in 1983 dan eindelijk zo ver: Willamette Valley staat officieel op de kaart en is de eerste officiële American Viticultural Area (AVA; Amerikaanse variant van het AOP systeem) van Oregon! In de jaren erna ontstaan er steeds meer AVA’s in Oregon, scoort de regio goed op internationale (pinot noir) proeverijen en ontstaan er na de eeuwwisseling zelfs sub-AVA’s in Willamette Valley zoals Dundee Hills en Eola-Amity Hills.

Anno nu hebben de heren uit Californië hun gelijk gekregen: Oregon is weldegelijk geschikt voor wijnbouw. Willamette Valley, de eerste AVA van Oregon, is uitgegroeid tot belangrijkste regio en telt zelfs 11 sub-AVA’s. Ook andere AVA’s binnen Oregon worden verder opgedeeld om hun unieke terroir eer aan te doen.

Door de pinot-focus en het klimaat van Oregon, wordt het natuurlijk vaak vergeleken met de Bourgogne. Enerzijds terecht, maar anderzijds doe je het gebied geen eer aan door het te zien als simpel Bourgogne-alternatief. Stilistisch gezien liggen de wijnen uit Oregon ergens tussen de slanke rode Bourgondische wijnen en de wat plompe Californische Pinot Noirs. Het zijn wijnen met een eigen karakter en eigen verhaal en met grote investeerders die hun weg hebben gevonden naar the beaver state spreekt men van een heuse golden age.

Noord versus zuid

Oregon is een divers gebied en kent over de hele staat grote verschillen in terroir. Niet gek dus dat er de laatste jaren veel focus is gelegd op het creëren van (sub-)AVA’s die de diversiteit van het gebied goed laten zien. In het noorden van Oregon, tegen Washington state aan, is de regio beduidend koeler dan het zuiden. De befaamde Oregon Pinot Noirs komen dan ook dikwijls uit de meer noordelijk gelegen wijngaarden. Deze zijn relatief koel en hebben de meeste regen in het voor- en najaar en zijn de winters in het noorden redelijk mild.

Het zuiden van Oregon is een stuk warmer en droger. Zeker de laatste jaren wordt hier ook flink geëxperimenteerd met andere druivenrassen die wat beter tegen warmte kunnen dan pinot noir. Denk dan bijvoorbeeld aan syrah, malbec of tempranillo. In dit artikel zullen we ons richten op pinot noir uit Oregon en de aandacht dus verschuiven naar het noorden van de streek.

Willamette Valley: pinot paradise

De grootste AVA van Oregon is Willamette Valley. Het was de eerste AVA en is sinds 2022 verdeeld in maar liefst 11 sub-AVA’s: gebieden bínnen Willamette Valley die een dusdanig eigen terroir hebben dat de wijn er anders smaakt dan in een ander deel van de vallei.

Willamette Valley is de het meest kenmerkerd voor Oregon. Pinot noir, aangeplant door de pinot-pioniers, is hier het belangrijkste druivenras en mede door het vermogen van deze druif om (kleine) terroir-verschillen te vertalen in de smaak van de wijn, kent het gebied nu een grote verscheidenheid aan sub-AVA’s.

Dundee Hills AVA

Een van de meest toonaangevende AVA’s in Willamette Valley is die van Dundee Hills. Het is de plek waar David Lett zijn allereerst pinot noir stokken aanplantte, maar ook waar grote investeerders uit de Bourgogne (zoals Joseph Drouhin) voet aan wal zette. Sinds 2004 heeft het gebied zijn eigen AVA en kent een oppervlakte van zo’n 1700 hectares hectares aan wijngaarden, minder dan de helft van Chablis in de Bourgogne(!). Typerend voor Dundee Hills is de rijke en roodgekleurde Jory-bodem. Deze bodem is ontstaan uit miljoenen jaren oud vulkanische gesteenten. Het gebied zit genesteld tussen verschillende gebergtes en is daardoor iets warmer en droger dan anderen delen van Willamette Valley. De bodem zorgt voor een goede drainage van water, waardoor de pinot noir stokken hard moeten zoeken naar water en winnen aan diepte en complexiteit. Typerend voor deze pinots zijn geuren van vers rood fruit, florale tonen, hinten van truffel en aarde met wat lichtere tannines en verkwikkende zuren.

Eola-Amity Hills AVA

Een andere AVA die het nut van de creatie van sub-AVA’s in Willamette Valley laat zien is die van Eola-Amity Hills. Het is een gebied dat, door een “breuk” in het Coast Range gebergte, beïnvloedt door frisse winden afkomstig van de Stille Oceaan. Dit zorgt voor een flinke verkoeling in het gebied, met name aan het eind van de middag, waardoor de druiven veel meer zuren kunnen behouden. Het gebied heeft zo’n 1200 hectares aan wijngaarden en kreeg in 2006 haar eigen AVA toegekend. Ook hier vinden we oud vulkanisch gesteenten, maar vele malen diverser dan in Dundee Hills met grovere stenen. In Eola-Amity Hills is de diversiteit aan bodemsoorten zo groot, dat we in één wijngaard nauwelijks van een enkele bodemsoort kunnen spreken. De druiven in Eola-Amity Hills zijn kleiner en geconcentreerder dan smaak. De wijnen zijn over het algemeen krachtiger, met relatief hoge tannines (voor pinot noir natuurlijk!), aroma’s van donker fruit en donkere kruiden.

Oregon Pinot Noir in het glas

Best of Wines, een wijnwinkel uit Bussum met een geweldige webshop, stuurde ons een drietal wijnen uit Oregon. Dit was driemaal pinot noir én driemaal uit Willamette Valley. Een mooie manier om dieper in de wereld van Oregon Pinot te duiken.

Au Bon Climat Oregon Pinot Noir 2018

Eola-Amity Hills | ± €35,-

Huh, Au Bon Climat in Oregon?! Yep! ABC is één van de meest toonaangevende wijnhuizen in Californië, maar werkt sinds kort (weer) samen met een wijnhuis uit Oregon om ook daar verbluffende wijn te maken. Hoewel het etiket het niet vermeldt, wordt de wijn volgens de website van Au Bon Climat gemaakt van druiven uit Eola-Amity Hills. De wijn is voor een deel gemaakt met hele trossen (dus inclusief steeltjes), dat volgens de wijnmaker zorgt voor meer complexiteit, substantie en kruidigheid in de wijn. Daarna heeft de wijn 18 maanden mogen rijpen in Frans eikenvaten. Die wijnmaker is trouwens niet zomaar iemand; Jim Clendenen, overleden in 2021, was één van de beste en meest toonaangevende wijnmakers uit Californië.

Van de drie geproefde wijnen was dit wel de meest Bourgondische in stijl. In de neus vind je wat aardse aroma’s, aangevuld met een leertoon en een beetje animale aroma’s.

In de smaak vallen de relatief krachtige, maar rijpe tannines van Eola-Amity Hills op. Een kleine hint van eucalyptus en wat verse rijpe aardbei. De wijn heeft een soort perfecte-imperfectie die een mooie rode Bourgogne óók heeft, maar dan met een creamy ondertoon zoals dat van de Amerikaanse slag. Van de drie wijnen is deze het meest op dronk.

Bethel Heights ÆOLIAN Pinot Noir 2021

Eola-Amity Hills | ± €55,-

Bethel Heights is in de jaren ’80 begonnen als letterlijke garage wijn en werd geproduceerd in de garage van broers Terry & Ted Casteel. Vandaag de dag wordt het wijnhuis door hun kinderen gerund en hebben ze zo’n 32 hectaren aan wijngaarden waarop zij buiten pinot noir ook chardonnay en pinot blanc op organische wijze verbouwen.

De wijn is vernoemd naar Aeolus, de Griekse god van de wind. Overigens is de door Bethel Heights gebruikte letter Æ helemaal niet Grieks, dus als iemand deze keuze kan verklaren hoor ik dat graag! De Pinot heeft na de oogst, die door het koele najaar pas begin oktober echt op gang kwam, zo’n 8 maanden mogen rijpen in Frans eikenvaten, waarvan ongeveer een derde nieuw eiken.

In het glas heeft deze wijn een, zelfs voor pinot noir, opvallend lichte kleur. Een enorme fruitbom in de neus: verse gepureerde aardbei, rijpe kersen, venkel en een licht aardse, beetje tomaat-achtige geur. De wijn heeft echt enorm lichte tannines en verkwikkende zuren, maar heeft eigenlijk nog wat tijd op de fles nodig. De houtlagering is nog niet helemaal mooi geïntegreerd waardoor de houtbitters een beetje de boventoon voeren in de afdronk.

Van de drie wijnen is dit de meest slanke in stijl. Het verse fruit dat de geur domineerde, domineert ook de smaak van de wijn. Zo’n frisse stijl pinot als dit mag je prima een beetje koelen, zeker in combinatie met bijvoorbeeld sushi.

Arterberry Maresh Weber Vineyard Pinot Noir 2018

Dundee Hills | ± €75,-

Het verhaal van Arterberry Maresh is zeer typerend voor de regio. Jim Maresh kwam in de jaren ’60 aan in de regio om daar uiteindelijk een boerderij te beginnen. In het begin draaide dit vooral om kersen. Mede door de drooglegging begon het wijnavontuur van Jim, samen met zijn buurman en goede vriend Dick Erath, pas zo’n tien jaar later. Het was zeker geen succes in de eerste jaren, de heren wisten immers amper wat ze aan het doen waren. Al doende leert men en dus lukte het steeds beter om de druiven rijp te laten worden en er behoorlijke wijn van te maken. Vandaag de dag staan er vooral pinot noir klonen uit Pommard in de wijngaarden van Arterberry Maresh en daarnaast ook een aantal stokken chardonnay. Jim Maresh is in 2021 overleden, maar zijn dochter Martha zet zijn legacy voort.

Het aandeel van de familie Maresh aan de Weber Vineyard is minder dan 1,5 hectare en de druivenstokken zijn in 1983 al aangeplant. De bodem bestaat uit die typische Jory bodem van Dundee Hills en het aandeel nieuwe houten vaten blijft onder de 15%, zodat de typiciteiten van het Dundee-terroir in de spotlight staan.

Deze wijn was het meest terughoudend in de geur. Een beetje stallig, wat aardbeienyoghurt en verse framboos in de geur. In de smaak valt vooral de verborgen kracht van de wijn op: zinderende tannines en sinaasappel frisheid. Ook in deze wijn lijkt de houtlagering er nog wat “op” te liggen en ik ben van mening dat deze wijn, het meest van de drie, echt nog even wat tijd op fles nodig heeft om zijn volledige potentie te laten zien.

Na enige tijd in het glas komt hij wat meer los, maar bewaar hem vooral nog een paar jaar om er met volle teugen van te kunnen genieten. Dit is echt een grootse wijn waar je de tijd voor moet nemen.

Dit artikel is geschreven in samenwerking* met Best of Wines

Best of Wines is een wijnwinkel waar liefhebbers hun hart kunnen ophalen met een assortiment dat gevuld is met de aller gaafste en meest zeldzame wijnen ter wereld. Je kunt hun winkel in Bussum bezoeken, maar op hun uitgebreide website kun je ook rustig rondkijken. 

_{*Wat overigens niks afdoet aan de oprechtheid van dit artikel, maar ook ik heb rekeningen (én een dure hobby) te betalen!} 

I also wish to thank the Oregon Wine Board and Dundee Winemakers Association for being extremely helpful and providing pictures of and information about their amazing region.

Bronnenlijst

Het boek ‘The World Atlas of Wine’ van Hugh Johnson & Jancis Robinson
www.oregonwine.org
www.eolaamityhills.com
www.dundeehills.org
www.willamettewines.com
www.mareshredbarn.com
www.bethelheights.com
www.aubonclimat.com
www.bestofwines.nl