De herontdekking van oude druivenrassen in Saint-Mont

De regio Saint-Mont zal niet gelijk bij iedereen een belletje doen rinkelen. Niet vreemd, want in de rook van Bordeaux is het gebied altijd wat klein gebleven. In de regio werken vrijwel alle wijnboeren samen onder de coöperatie Plaimont en het is juist deze coöperatie die zich met man en macht inzet op de toekomst. Een toekomst die, als het aan de wijnboeren van Plaimont ligt, bestaat uit het herintroduceren van eeuwenoude druivenrassen die zij hebben ontdekt. Een verhaal over passie, innovatie en boereneigenwijsheid. 

Klein gehouden door het grote Bordeaux

Het zuidwesten van Frankrijk, bekend onder de naam Franse benaming Sud-Ouest, staat niet bij het grote publiek te boek als vooruitstrevende wijnregio. Wijnboeren in de regio hebben vaak slechts enkele hectares aan wijngaard tot hun beschikking en de wijnen zelf leveren, door hun onbekendheid, vaak niet veel geld op. Om nog maar niet te spreken over de bijkomende kosten om zelf druiven te vergisten en de uiteindelijk wijn te bottelen en op de markt te brengen. Het Sud-Ouest is van oudsher klein gehouden door de wijnhandelaren uit Bordeaux. Wegen werden nauwelijks gebouwd en rivieren soms zelf geblokkeerd om de wijnen uit deze regio uit de grote stad te weren.

Wie Saint-Mont zegt, zegt Plaimont

Een van de wijngebieden in deze regio is Saint-Mont. Een wijngebied waarin eigenlijk geen enkele wijnboer meer zelf wijn maakt, maar zijn druiven afstaat aan de coöperatie Plaimont. Coöperatie is voor veel wijnliefhebbers een vies woord. We lijken veel liever een wijn te drinken die direct van de wijnboer afkomstig is. Plaimont laat zien dat een coöperatie helemaal niet in een verdomhoekje moet worden gezet, integendeel zelfs. Door zo’n 800 wijnboeren te verenigen, eerlijk te betalen én de gezamenlijke opbrengsten in te zetten op innovatie heeft Plaimont van Saint-Mont een wijngebied van de toekomst gemaakt. Waar ligt Saint-Mont precies? Dat zie je op dit kaartje van Wine Folly!

Eeuwenoude wijngaarden

Deze 800 wijnboeren bepalen samen de koers van Plaimont. Waar zij natuurlijk kunnen kiezen voor investeringen die snel geld opbrengen, hebben zij begin deze eeuw gekozen voor een investering waarvan de opbrengsten op zich laten wachten: een research & development center waar oude druivenrassen opnieuw worden gecultiveerd… en met succes!

In Saint-Mont vinden we een aantal hele oude wijngaarden, waarvan sommigen zelfs 200(!) jaar oud. Deze wijngaarden hadden de phylloxera uitbraak van het begin van de 20e eeuw overleefd en staan dus vol met hele oude druivenstokken van bekende, maar ook onbekende druivenrassen. Onderzoekers van Plaimont hebben deze druivenrassen onderzocht en zijn deze ook gaan cultiveren. Een aantal druivenrassen daarvan, zoals de petit corbu en arrufiac vinden we vandaag de dag al terug in de gastronomische witte wijnen uit Saint-Mont, maar ook op het gebied van blauwe druiven zijn er recentelijk ontdekkingen gedaan, zoals met tardif (gerelateerd aan syrah) en manseng noir (gerelateerd aan tannat). Een aantal druivenrassen hebben zijn nog niet helemaal uitgepluisd en dragen tot dusver de naam Pédebernade (vernoemd naar de eigenaar van de wijngaard) of Dubosc (vernoemd naar de oprichter van Plaimont).

Het is ze zelfs gelukt om één van deze wijngaarden aan te duiden als nationaal monument, een unicum in Frankrijk en dé manier om de oude druivenrassen te beschermen. Een andere oude wijngaard levert de druiven voor de zeldzame Vignes Préphylloxériques, een wijn gemaakt van tannat en pinenc druivenstokken die door hun zanderige bodem nooit zijn aangetast door de druifluis plaag.

Oude druivenrassen hebben de toekomst

In een eerder artikel schreef ik over de gevolgen van klimaatverandering op wijnbouw. Druivenrassen worden te rijp, bevatten daardoor te veel suiker en daardoor te veel alcohol of zelfs ongewenst restsuiker. De oude druivenrassen die Plaimont heeft ontdekt zijn in het verleden waarschijnlijk minder aangeplant omdat ze lastig rijp werden, een probleem dat vandaag de dag niet meer voor deze druiven geldt. Waar uit de regio (of het nabijgelegen Madiran) die worden gemaakt van tannat steeds vaker boven de 14% uitkomen, blijven deze druivenrassen ‘steken’ op slechts 12%. Een percentage dat veel meer in lijn is met het smaakprofiel van de consument van vandaag de dag.

Hoewel de eerste tardif-wijn nog op zich laat wachten, heeft Plaimont het voor elkaar gekregen dat de manseng noir is toegestaan in de IGP Côte de Gascogne wijnen en daarmee meerdere wijnen op de markt gebracht zoals de 100% manseng noir en de ‘Moonseng Noir’ waarin hij is geblend met merlot.

Research & Development centrum

In het research and development center is Elodie Gassiolle verantwoordelijk voor al deze ontwikkelingen. Niet alleen experimenteert ze met deze ‘nieuwe’ druivenrassen, maar ook met verschillende bodemsoorten en wijnmaak technieken en zet daarmee Plaimont de Saint-Mont regio op de kaart als vooruitstrevende wijnregio.

Het center is een zowaar een hemel voor wijnmakers. De ruimte staat vol met hypermoderne en computergestuurde tanks. In al deze tanks wordt geëxperimenteerd met de verschillende herontdekte druivenrassen die groeien in verschillende terroirs, vergisten op verschillende temperaturen etcetera, etcetera. Natuurlijk gaat een proces als dit met vallen en opstaan, maar op deze manier lijkt de regio de toekomst naar haar eigen hand te zetten.

Een voorbeeld voor Bordeaux?

Opvallend is ook dat zo’n research & development center juist in het relatief arme Saint-Mont tot stand is gekomen. Door de coöperatiestructuur van Plaimont moeten de wijnboeren het met elkaar eens worden over hoe het geld verdeeld wordt. Dat zij jaren geleden al inzette op innovatie in plaats van bijvoorbeeld hogere uitbetaling voor hun druiven zegt echt iets over de passie van de streek.

Ook is het bijzonder dat zo’n streek als deze juist inzet op deze oude en vergeten druivenrassen. Een makkelijkere en meer commerciële keuze was het geweest om in te zetten op grote en bekende druivenrassen die zichzelf verkopen of om, met het oog op klimaatverandering, te kijken naar druivenrassen die het nu al (commercieel) goed doen in warmere regio’s. Zo hebben ze in Bordeaux in het afgelopen jaar een aantal nieuwe druivenrassen toegestaan, waaronder een Portugees druivenras, om ook in een veranderend klimaat wijn te kunnen maken.

Plaimont laat zien dat het antwoord soms meer voordehand liggend is met de keuze voor streekeigen druivenrassen. Druivenrassen die zich hebben aangepast aan het terroir én een ware expressie zijn van de streek. Daar kan het Bordeaux van de toekomst nog wat van leren.

Lees meer over de projecten van Plaimont op de website van de coöperatie: www.plaimont.com